کتاب «مصرف رسانه‌ای در فضای مجازی» منتشر شد
کتاب «مصرف رسانه‌ای در فضای مجازی؛ از مخاطبان تا کاربرانِ ایرانی» اثر پژوهشی مجید سلیمانی ساسانی ازسوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.
هدف این کتاب، بررسی وضعیت موجود مصرف رسانه‌های اجتماعی و فهم علل استفاده از آن‌ها است. به همین دلیل، به مطالعه کاربران فضای مجازی از حیث مصرف رسانه‌ای در محدوده شهر تهران می‌پردازد.
نویسنده در این مطالعه به دنبال آن است که در قالب پژوهشی کمّی، دلایل و انگیزه‌های استفاده از رسانه‌های مجازی را بررسی کند و الگوها، ابعاد، میزان و انواع مصرف رسانه‌ای در رسانه‌های اجتماعی را بسنجد؛ اینکه در قیاس با رسانه‌های جمعی، ذائقه مصرفی کاربران (مخاطبان) رسانه‌های اجتماعی چه تغییری کرده است و این مصرف چگونه براساس طبقات مختلف اجتماعی و نسلی تحلیل می‌شود. همچنین، به دنبال راهی برای شناخت و تبیین رابطه و نسبت بین محتوای رسانه‌های جمعی و محتوای مصرفی در رسانه‌های اجتماعی و تغییرات و تحولات آن از نظر‌گاه مصرف مخاطبان است.
این کتاب، تمرکز پژوهِشی خود را بر روی مصرف رسانه‌ای در سه پلتفرم فراگیرِ کنونی، یعنی پیام‌رسان‌های واتساپ و تلگرام و همچنین شبکۀ اجتماعیی اینستاگرام، قرار می‌دهد و به دنبال توصیف دقیق از رفتار مصرف رسانه‌ای مردم در استفاده از این رسانه‌های اجتماعی است.
این پژوهش در هفت فصل سامان یافته که مقدمات، پژوهش‌های مطالعه مصرف رسانه‌ای در ایران و جهان، تحول مصرف؛ مفاهیم و نظریه‌های مصرف رسانه‌ای، تحول مخاطبان؛ از مخاطبانِ رسانه‌های جمعی تا کاربرانِ رسانه‌های اجتماعی، تحول رسانه‌ها؛ مفاهیم و رویکردهای نظری در رسانه‌های اجتماعی، تحلیل مصرف رسانه‌ای در ایران و جمع‌بندی و راهکارها، به ترتیب، عناوین فصل‌های آن هستند.
در فصل اول کتاب، به اهمیت و تحولات مصرف رسانه‌ای پرداخته شده و وضعیت موجود رسانه‌های اجتماعی پرطرفدار در ایران بررسی شده است.
فصل‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم کتاب، شاکله بحث‌های نظری را تشکیل می‌دهند. در فصل دوم با عنوان «تحول مصرف؛ مفاهیم و نظریه‌های مصرف رسانه‌ای»، نویسنده از مفهوم مصرف و مصرف فرهنگی آغاز کرده است و این ادعا مطرح می‌شود که مصرف رسانه‌ای را می‌توان از وجوه مصرف فرهنگی تلقی کرد.
در فصل سوم از مهم‌ترین تحولی که اساس این کتاب نیز بر آن استوار است، صحبت شده است. در این فصل توضیح داده می‌شود که چگونه مخاطبانِ رسانه‌های جمعی به کاربران رسانه‌های اجتماعی تبدیل شده‌اند و از لحاظ نظری، روند تغییر مخاطبان منفعل به مخاطبان فعال مورد بحث قرار گرفته است.
در فصل پنجم نیز، در ادامه بحث تحولات رخ‌داده در نظام ارتباطات اجتماعی، به تحول رسانه‌ها پرداخته می‌شود.
فصل ششم با عنوان «تحلیل مصرف رسانه‌ای در ایران»، با انجام مطالعه کمّی در میان مخاطبان، به تحلیل مصرف رسانه‌ای در فضای ایران می‌پردازد. این فصل چهار بخش دارد. در بخش اول، ابتدا میزان و ابعاد مصرفِ استفاده مخاطبان از رسانه‌های جمعی در بسترهای سنتی و پیشین مورد بررسی قرار گرفته است. اما در بخش دوم، میزان و ابعادِ «مصرف رسانه‌های مجازی» مورد بررسی قرار می‌گیرد. درواقع در این بخش به رسانه‌هایی پرداخته می‌شود که از ابتدا و صرفاً با فضای مجازی تولد یافته‌اند. بنابراین، میزان و ابعاد مصرف پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی؛ سایت‌های پخش موسیقی و فیلم؛ بازی‌های آنلاین؛ سایت‌های آموزش آنلاین؛ سایت‌های خدماتی، مالی، بانکی و نیازمندی‌ها بررسی می‌شود. در بخش سوم، نویسنده به میزان و ابعاد مصرف رسانه‌ای در میان نسل‌های مختلف رسانه‌ای می‌پردازد. سرانجام در بخش چهارم نیز با تحلیل کنشگری کاربران در فضای مجازی، به تحلیل علل و علاقه‌ها و انگیزه‌های مصرف رسانه‌ای در ایران پرداخته می‌شود.
در فصل هفتم نیز نتایج کلی مطالعات و پیشنهاد‌هایی برای سیاست‌گذاران ارائه شده است.